कसा आहे आय टी आय चा टर्नर ट्रेड ?
आज आपण आय टी आय मधील एक लोकप्रिय ट्रेड टर्नर ट्रेड विषयी माहिती घेऊ.
टर्नर ट्रेड ला मराठीत कातारी असे म्हणतात. आपण जिल्ह्याच्या ठिकाणी ,तालुक्याच्या, अगदी गावामध्ये देखील वर्कशॉप पाहतो जिथे लेथ मशीन असते. या लेथ मशीन वर बोर मधील मोटर च्या पाइप वर आटे पाडताना पाहतो. तसेच मोटर रोटर वर एखादा कट काढताना पाहतो. दुचाकी , तीनचाकी, कार ,ट्रक, विमान, मोठ मोठे वाहने यांच्या इंजिन मधील ब्लॉक मध्ये एखादा कट काढून तो ब्लॉक पिस्टन दुरुस्त करून देताना देखील पाहतो, किंवा ते पाहायला हवे. जेणेकरून तुम्हाला या ट्रेड विषयी माहिती होईल. इतरही हजारो कामे या लेथ मशीन वर आपल्याला करता येतात. आणि यातून प्रचंड आर्थिक कमाई आपल्याला करता येऊ शकते. हे खरे आहे का हे तपासण्यासाठी आपण जवळच्या लेथ मशीन च्या वर्कशॉप वर भेट देऊन याची सत्यता पडताळू शकता. या व्यतिरिक्त केंद्र तथा राज्य सरकारच्या नोकरीच्या हजारो संधी उपलब्ध आहेत. cnc ऑपरेटर म्हणून एक शाश्वत हमखास करियर ची उत्तम संधी आपल्याला उपलब्ध होऊ शकते. देशाबरोबरच परदेशात देखील नोकरीच्या संधी अनेक संधी उपलब्ध आहेत. याची देखील सत्यता आपण गुगल वर cnc ऑपरेटर / turner टर्नर जॉब असे सर्च करून पाहू शकता. आता आपण पाहू टर्नर ट्रेड चे स्वरूप कसे आहे ? या ट्रेड मध्ये काय शिकवतात ? किती वर्षाचा हा ट्रेड आहे ?
चला तर मग ……!
- टर्नर चा ट्रेड कोड DGT/1013 आहे
- हा कोर्स आंतरराष्ट्रीय पातळीवर ओळखला जातो. म्हणजेच आपल्या आय टी आय चे सर्टिफिकेट संपूर्ण जगात मान्यताप्राप्त आहे. त्यामुळेच हा NSQF लेवल 4 चा ट्रेड आहे.
- एकूण 2 वर्षाचा (2700 तास ) कालावधी आहे.
- या ट्रेडला वय 14 वर्षे पूर्ण झालेल्या व्यक्ती ला प्रवेश घेता येतो.
- विज्ञान व गणित विषय घेऊन दहावी पास झालेल्या विद्यार्थ्याना प्रवेश घेता येतो.
- एकूण 20 जागा प्रवेशासाठी उपलब्ध असतात.
या ट्रेड ला खालील दिव्यांग (अपंगत्व) असलेले व्यक्ति प्रवेश घेऊ शकतो. या व्यतिरिक्त इतर अपंगत्व असलेले व्यक्ति प्रवेश घेऊ शकत नाही.
- LD: लोकोमोटर अक्षमता
- LV: कमी दृष्टी
- LC: कुष्ठरोग बरा झाला
- DW: बौनेवाद
- AA: ऍसिड हल्ला
दोन वर्षांच्या कालावधीत उमेदवाराला नोकरीशी संबंधित प्रॅक्टिकल स्किल , थिअरी आणि एम्प्लॉयबिलिटी स्किल या विषयांवर प्रशिक्षण दिले जाते. या व्यतिरिक्त आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी उमेदवाराला प्रोजेक्ट वर्क आणि एक्स्ट्रा करिक्युलर अॅक्टिव्हिटीज करण्याची जबाबदारी सोपवली जाते. प्रॅक्टिकल स्किल सोप्या ते जटिल पद्धतीने दिली जातात आणि त्याच वेळी जॉब पूर्ण करताना तो कसं करावा लागतो या साठी थिअरी विषय त्याच पद्धतीने शिकवला जातो.
प्रॅक्टिकल स्किल मूलभूत फिटिंग आणि टर्निंगसह सुरू होतो आणि अभ्यासक्रमाच्या शेवटी पारंपारिक लेथ आणि सीएनसी टर्न सेंटर दोन्हीमध्ये वेगवगळे टर्निंग ऑपरेशन कार्यान्वित करतो. प्रॅक्टिकल स्किल विषयांतर्गत समाविष्ट असलेले विस्तृत घटक खालीलप्रमाणे आहेत:
प्रथम वर्ष: प्रॅक्टिकल स्किल मूलभूत फिटिंगसह सुरू होतो आणि वेगवेगळ्या चकांवर वेगवेगळ्या आकाराचे जॉब सेट करणे यासह वेगवेगळे टर्निंग ऑपरेशन्स – प्लेन, फेसिंग, ड्रिलिंग, बोरिंग (काउंटर आणि स्टेप्ड) ग्रूव्हिंग, पॅरलल टर्निंग, स्टेप्ड टर्निंग, पार्टिंग, चेम्फरिंग, यू-कट, रीमिंग, इंटरनल रिसेस आणि नर्लिंग. विविध कटिंग टूल्स उदा., व्ही टूल, साइड कटिंग, पार्टिंग आणि थ्रेड कटिंग (लेफ्ट हँड आणि राइट हँड दोन्ही) ग्राइंडिंगचे कौशल्य देखील दिले जाते. कोणत्याही जॉब च्या अंमलबजावणीदरम्यान सर्व सुरक्षा पैलूंचे निरीक्षण करणे अनिवार्य आहे. सुरक्षेच्या बाबींमध्ये OSH&E, PPE, अग्निशामक, प्रथमोपचार आणि त्याव्यतिरिक्त 5S शिकवले जाणारे घटक समाविष्ट आहेत.
या विभागात वेगवेगळ्या घटकांची सेटिंग (फॉर्म टूल, कंपाऊंड स्लाइड, टेल स्टॉक ऑफसेट, टेपर टर्निंग अटॅचमेंट) आणि टेपर/अँग्युलर टर्निंग जॉबसाठी लेथचे पॅरामीटर्स (फीड, स्पीड, कटची खोली) समाविष्ट आहेत. वेगवेगळ्या बोरिंग ऑपरेशन्स (साध्या, स्टेप्ड आणि एसेंटरीक ) देखील अशा ऑपरेशन्सचा समावेश असलेले घटक तयार करण्याचे कौशल्य प्राप्त करण्यासाठी केले जातात. प्रॅक्टिकलमध्ये मशीनिंग पॅरामीटर्स सेट करून वेगवेगळे थ्रेड कटिंग (बीएसडब्ल्यू, मेट्रिक, स्क्वेअर, एसीएमई, बट्रेस) शिकवले जात आहेत. लेथच्या विविध उपकरणे वापरणे (ड्रायव्हिंग प्लेट, स्थिर विश्रांती, डॉग कॅरियर आणि वेगवगळे सेंटर्स ) देखील प्रॅक्टिकल स्किलचा भाग आहेत. या कालावधीत लेथ आणि ग्राइंडिंग मशीनची मूलभूत देखभाल आणि प्रतिबंधात्मक देखभाल देखील समाविष्ट आहे.
दुसरे वर्ष: वर नमूद केलेले स्किल सेट्स साध्य केल्यावर उमेदवार योग्य अचूकतेसह (±0.02mm) अभियांत्रिकी घटकाची भिन्न अचूकता निर्माण करण्यात गुंतलेला असतो. वेगवेगळ्या लेथ अॅक्सेसरीजचा वापर करून वेगवेगळ्या अनियमित आकाराच्या जॉबची मशीनिंग आणि विविध उपयुक्तता वस्तू उदा., क्रॅंक शाफ्ट (सिंगल थ्रो), स्टब आर्बर इत्यादिंचा समावेश करून त्यांची क्षमता वाढवण्यासाठी आणि व्यावहारिक गरजेनुसार काम पूर्ण केले जाते. वेगवेगळ्या वळणाच्या क्रिया करून अशा घटकांच्या (मेल आणि फिमेल ) एकत्रीकरणासह विविध घटकांचे मशीनिंग देखील समाविष्ट आहे. प्राप्त केलेली अचूकता बाहेरून ± 0.02 मिमी आणि आतील वळणासाठी ± 0.05 मिमीची अचूकता आहे.
cnc हा विषय आज खूप महत्वाचा आहे. cnc मशीन कॉम्प्युटर चा वापर करून तयार केलेली मशीन आहे. संपूर्ण जगात आज वेगवेगळे पार्ट्स सिएनसी वर तयार करतात. त्यामुळे सीएनसी ऑपरेशन्ससाठी 13 आठवड्यांचा कालावधीत ज्यामध्ये जॉब आणि टूल्स दोन्ही सेट करणे आणि ड्रॉइंग नुसार घटक तयार करण्यासाठी सीएनसी टर्न सेंटर ऑपरेट करणे समाविष्ट आहे.
cnc साठी part प्रोग्राम तयार करणे. उमेदवाराला मल्टी-मीडिया-आधारित सीएनसी सिम्युलेटेड आणि रियल इंटरमीडिएट प्रॉडक्शन आधारित सीएनसी मशीनवर पुरेसे प्रशिक्षण मिळते. स्किल विकसित करण्यासाठी विद्यार्थ्याला लेथ उदा., वर्म शाफ्ट कटिंग आणि विविध अभियांत्रिकी घटक उदा., ड्रिल चक, कॉलेट चक, स्क्रू जॅक, बॉक्स नट इत्यादींवर विशेष ऑपरेशन करून घटक तयार करण्यासाठी प्रक्रिया योजनेचे प्रशिक्षण देखील दिले जाते. अशा घटकांचे उत्पादन करणे जे काम आणि उद्योगात मूर्त आणि लक्षणीय आहे जे मागणीनुसार कार्य करण्यासाठी तयार आहे. कार्य पूर्ण करताना संज्ञानात्मक ज्ञान लागू करण्यासाठी व्यावसायिक ज्ञानाचा विषय एकाच वेळी त्याच पद्धतीने शिकवला जातो. याशिवाय, कटिंग टूल्स आणि त्याचे स्पेसिफिकेशन, ब्रेजिंग आणि सोल्डरिंगची पद्धत, गियर रेशो आणि गीअरिंगचा समावेश असलेली गणना आणि टूल लाइफ, स्नेहन आणि फंक्शन्स, जिग्स आणि फिक्स्चर, अदलाबदली, गुणवत्ता नियंत्रण प्रक्रिया आणि तांत्रिक इंग्रजी यासारखे घटक देखील थिअरी विषयांतर्गत समाविष्ट आहेत.
प्रगतीचे मार्ग:
तंत्रज्ञ म्हणून उद्योगात सामील होऊ शकतो आणि वरिष्ठ तंत्रज्ञ, सुपर वायजर म्हणून पुढे प्रगती करू शकतो आणि मॅनेजिंग लेवल पर्यन्त जाऊ शकतो.
संबंधित क्षेत्रात उद्योजक होऊ शकतो.
उच्च माध्यमिक प्रमाणपत्र (बारावी )मिळविण्यासाठी नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओपन स्कूलिंग (NIOS) मार्फत 10+2 परीक्षेत बसू शकतो. तसेच महाराष्ट्राच्या शिक्षण बोर्डा मार्फत बारावीचे 3 विषयाची परीक्षा देऊन थेट बारावी पास चे प्रमाणपत्र मिळवू शकता. म्हणजेच आय टी आय करत करत बारावी सुद्धा करू शकतात.
लॅटरल एंट्रीद्वारे अभियांत्रिकीच्या अधिसूचित शाखांमध्ये डिप्लोमा कोर्समध्ये म्हणजे पॉलिटेक्निक ला थेट दुसऱ्या वर्षात प्रवेश घेऊ शकतो.
नॅशनल अॅप्रेंटिसशिप सर्टिफिकेट (NAC) कडे नेणाऱ्या विविध प्रकारच्या उद्योगांमध्ये अप्रेन्टीस करू शकतात.
ITIs मध्ये प्रशिक्षक होण्यासाठी ट्रेड क्राफ्ट्स इन्स्ट्रक्टर ट्रेनिंग स्कीम (CITS) मध्ये सामील होऊ शकतात.
DGT अंतर्गत अडवांस डिप्लोमा (व्यावसायिक) अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेऊ शकतात.
कोर्स चे स्वरूप :-
- प्रॅक्टिकल हा विषय पहिल्या वर्षी 840 तास व दुसऱ्या वर्षी 840 तासा मध्ये शिकवला जातो. म्हणजेच दररोज 5 तास प्रॅक्टिकल असते.
- थिअरी विषय पहिल्या वर्षी 240 तासात शिकवला जातो. व दुसऱ्या वर्षात 300 तासात शिकवला जातो. म्हणजे दररोज 1 ते 2 तास थिअरी शिकवली जाते.
- एम्प्लॉयबिलिटी स्किल विषय पहिल्या वर्षी 120 तासात तर दुसऱ्या वर्षी 60 तासात शिकवला जातो. हा विषय खूप इंटरेस्टिंग आहे. यामध्ये कम्युनिकेशन स्किल, व्यक्तिमत्व विकास, उद्योग कसा करावा इत्यादि बाबतीत सखोल असे ज्ञान दिले जाते.
- गणित व ड्रॉइंग विषयचे आठवड्यातून 1 तास असतो.
- 150 तासाचे दरवर्षी ऑन द जॉब ट्रेनिंग दिले जाते, ज्यामध्ये प्रत्यक्ष कारखान्यात जाऊन 150 तास म्हणजे दररोज 8 तास कंपनीत कसे काम करतात हे पाहण्यासाठी व तसे काम करण्यासाठी संधी दिली जाते.
- वर्षाच्या शेवटी प्रॅक्टिकल व ऑनलाइन cbt परीक्षा असते. प्रॅक्टिकल परीक्षेत 60% गुण व ऑनलाइन थिअरी /ड्रॉइंग /गणित (एकत्रित ) व एम्प्लॉयबिलिटी स्किल विषयात 33% गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
- परीक्षेसाठी 80% हजेरी आवश्यक असते.
- कोर्स पूर्ण केल्यानंतर DGT दिल्ली द्वारे सर्टिफिकेट दिले जाते.
- केंद्र सरकारच्या रेल्वे, थर्मल पावर स्टेशन, इस्रो, भेल, ऑर्डनान्स फॅक्टरी, मिलिटरी, भाभा अटॉमिक रिसर्च सेंटर, बॉर्डर रोड ऑर्ग, जल बोर्ड, एस टी महामंडळ, एल अँड टी, पोलिस खाते, इत्यादि अनेक आस्थापनेत नोकरीच्या अनेक संधी उपलब्ध आहेत.
- या व्यतिरिक्त अनेक खासगी कंपन्यात नोकरीच्या संधी उपलब्ध आहेत.
टर्नर सक्सेस स्टोरीज
